CENTRUM PROMOCJI LEŚNICTWA W MUCZNEM 

GPS 49.1309, 22.7459

Centrum Promocji Leśnictwa w Mucznem to dawny hotel robotniczy z lat 70. XX w. Obiekt przeszedł gruntowną modernizację, dzięki czemu może się poszczycić świetnym zapleczem edukacyjnym i wypoczynkowym. CPL organizuje zajęcia edukacyjne w salach i w pawilonie wystawowym oraz lekcje w terenie. Oferuje część konferencyjną, noclegową oraz zaplecze gastronomiczne. Z Centrum współpracuje Stowarzyszenie Bieszczadzkie Trasy Narciarskie, organizując cykliczne zawody sportowe, takie jak Bieszczadzki Bieg Narciarski "Tropem Żubra", czy Bieszczadzki Bieg Przełajowy "Tropem Żubra". W spokojnym i malowniczym Mucznem każdy znajdzie coś dla siebie. Pełna oferta tego klimatycznego miejsca na stronie internetowej: www.lasybieszczadzkie.pl.

PAWILON WYSTAWOWY FAUNY I FLORY BIESZCZADZKIEJ

GPS 49.131194, 22.745981

Wędrując po Bieszczadach nie zawsze mamy możliwość spotkania zwierząt czy roślin typowych dla tego regionu. W tym miejscu każdy może stanąć oko w oko z wilkiem, niedźwiedziem, a przy okazji dowiedzieć się czegoś o ich biologii.

ARBORETUM KRZEWY POLSKIE

GPS 49.1309, 22.7459

W arboretum w Mucznem możemy zobaczyć wiele naszych rodzimych gatunków roślin, przede wszystkim krzewów, ale także drzew, paproci i roślin zielnych. Z krzewów rosną tu m.in. kalina koralowa, dzika róża, trzmielina zwyczajna, bez czarny, leszczyna pospolita, cis, pospolity, kłokoczka południowa, jałowiec pospolity, a także charakterystyczna dla Bieszczadów olsza zielona. Co więcej, w arboretum wczesną wiosną rosną geofity (rośliny, które zakwitają, zanim pojawiają się pierwsze liście na drzewach), takie jak śnieżyca wiosenna, cebulica dwulistna, czosnek niedźwiedzi.

ZAGRODA POKAZOWA ŻUBRÓW 

GPS 49.1423, 22.7137

Umiejscowiona na siódmym kilometrze drogi prowadzącej ze Stuposian do Mucznego. Od powstania Zagrody Pokazowej Żubrów zmieniło się sporo, wykonano obiekty poprawiające warunki bytowe zwierząt, a co roku na świat przychodzi kilka młodych. W zagrodzie przebywają żubry linii białowiesko-kaukaskiej pochodzące z Polski, Francji, Niemiec i Szwajcarii. Żubry z Mucznego stały się jedną z większych atrakcji Bieszczadów. Świadczy o tym licznik odwiedzających zamontowany przy wejściu do zagrody, który w październiku 2017 r. odnotował półmilionowego gościa. Obiekt jest otwarty przez cały rok.

PLENEROWE MUZEUM WYPAŁU WĘGLA DRZEWNEGO

GPS 49.1583, 22.7163

Dymiące retorty są charakterystycznym widokiem dla Bieszczadów. Z uwagi na bazę surowcową w postaci dużych zasobów drewna bukowego, wypał węgla drzewnego ma tu długą tradycję. Pomimo tego czynniki ekonomiczne doprowadzają do zamykania działalności kolejnych wypałów na naszym terenie. Ogólna tendencja pozwala prognozować, że w ciągu najbliższych lat, na naszych oczach znikną z górskiego krajobrazu dymiące piece, a zawód węglarza przejdzie do historii. Aby uchronić od zapomnienia, tak ważny element naszego kulturowego dziedzictwa utworzono Plenerowe Muzeum Wypału Węgla Drzewnego w miejscu, gdzie jeszcze do niedawna taki wypał, funkcjonował. Aby wierne odzwierciedlić sposób, w jaki przez lata pozyskiwano węgiel drzewny, wybudowano mielerz, ustawiono retorty, umieszczono barak wykorzystywany w celach mieszkalnych przez wypalaczy. Przy każdym z tych elementów ustawiono tablicę edukacyjną, z treściami dotyczącymi funkcjonowania wypału węgla drzewnego. Ponadto wykonano ścieżki pomiędzy poszczególnymi elementami muzeum, ogrodzenia oraz ustawiono ławostoły i kosze na śmieci. Zainteresowanie turystów tą zanikającą już formą pracy jest duże. Do niedawna funkcjonujący na terenie Nadleśnictwa Stuposiany wypał węgla drzewnego cieszył się olbrzymią popularnością. Stanowił jeden z kluczowych elementów dla turystów podróżujących po tym terenie. Dymiące retorty mają swój niepowtarzalny urok, a sama technologia produkcji węgla drzewnego budzi duże zainteresowanie.

PUNKTY WIDOKOWE

TARAS Z WIDOKIEM NA ŻEREMIA

GPS 49.126, 22.7674

W okolicy ścieżki przyrodniczo – edukacyjnej „Wokół Mucznego" rodzina bobrów zbudowała żeremia. Jest to zwierzę wyjątkowe. Jeszcze kilkaset lat temu uznawane było za rybę. Dziś wiemy, że jest ssakiem i największym lądowym gryzoniem Europy. Dawnymi czasy bobry żyły w licznych populacjach na terenach europejskich.  Ich mięso, tłuszcz i futro były wysoko cenione, dlatego gatunek bobra w Europie niemal wyginął. Dzisiaj liczebność gatunku została odbudowana, jednak niewielu ludzi widziało to zwierzę w naturalnych warunkach. Aby umożliwić poruszającym się ścieżką edukacyjną obserwację tych niezwykłych zwierząt wykonano taras widokowy z zadaszeniem oraz tablicą edukacyjną przedstawiającą biologię oraz ciekawostki z życia tego ciekawego ssaka.

PICHURÓW

GPS 49.1064, 22.7862

Pichurów mieści się przed Tarnawą Niżną, w niedalekiej odległości od szosy. Z tarasu widokowego roztacza się przepiękny widok na Bieszczady Wysokie.

TARAS WIDOKOWY

GPS 49.1709, 22.7006

Taras widokowy na ścieżce Trasą Kolejki Wąskotorowej z piękną panoramą na Kosowiec i Magurę Stuposiańską.

ŚCIEŻKI DYDAKTYCZNE

STARE PROCISNE

GPS 49.1961, 22.681

Ścieżka zaczyna swój bieg na parkingu leśnym „Hłynny", gdzie potok Wołosaty wpada do Sanu. Idąc trasą ścieżki możemy zobaczyć miejsca bardzo często odwiedzane przez zwierzynę leśną, zaobserwować przebudowę drzewostanu świerkowego oraz zapoznać się z biologią jedynego przedstawiciela świniowatych żyjących w Polsce – dzika. Tablice informacyjne zapoznają nas także z historią wsi Procisne.

JODŁA

GPS 49.1694, 22.6897

Początek trasy znajduje się przy parkingu w miejscowości Pszczeliny. Na trasie znajduje się pięć przystanków z tablicami dydaktycznymi. Punktem kulminacyjnym ścieżki dydaktycznej był wspaniały okaz jodły pospolitej. Rosnąca tu jodła miała około 200 lat i była najgrubszym zaewidencjonowanym okazem tego gatunku w Polsce. Mierzyła 42 m wysokości i 527 cm obwodu. Drzewo posiadało znaczny ubytek powstały na skutek infekcji spowodowanej przez grzyby pasożytnicze. W grudniu 2013 roku zostało powalone pod naporem wiejących wiatrów.

TRASĄ KOLEJKI WĄSKOTOROWEJ

GPS 49.1742, 22.6988

Początek trasy znajduje się na Wilczej Górze po prawej stronie drogi Stuposiany-Muczne. Ścieżka na dużym odcinku biegnie trasą byłej kolejki wąskotorowej. Cel jej wykorzystania to trasa spacerowo – turystyczna jak również biegowa trasa narciarska. Ma około 8 km długości. Aktualnie wyposażona w tablice edukacyjne, parking oraz taras widokowy z piękną panoramą na Kosowiec i Magurę Stuposiańską

KRUTYJÓWKA

GPS 49.1309, 22.7459

Trasa ścieżki przebiega od siedziby CPL do Zagrody Żubrów. Po drodze znajduje się kilka miejsc postojowych, na których można obserwować zabudowę skarpy potoku Muczny, a po jego przekroczeniu przebudowę drzewostanu na gruntach porolnych w nieistniejącym przysiółku Krutyjówka. Ciekawych widoków dostarcza nam przełom potoku Muczny. Ścieżka kończy się po przekroczeniu potoku Czerwonego i wyjściem na wprost kapliczki Św. Huberta stojącej przy drodze do Stuposian. Trasa wybitnie spacerowa z czasem przejścia do 1,5h.

WOKÓŁ MUCZNEGO

GPS 49.1309, 22.7459

Ścieżka spacerowa z początkiem tuż przy budynku CPL. Trasa ścieżki biegnie w bardzo malowniczym terenie u podnóża Jeleniowatego, wzdłuż potoku Muczny i Hnyła. Do Mucznego można wrócić ścieżką po drugiej stronie szosy. Świetnie nadaje się do uprawiana nordic walking. Zimą wykorzystywana jest jako trasa narciarstwa biegowego. Tradycyjnie, w drugą sobotę lutego na trasie rozgrywany jest Bieszczadzki Bieg narciarski „Tropem Żubra”.

ZA DOMKIEM MYŚLIWSKIM

GPS 49.129, 22.742

Na końcu osady Muczne znajduje się Domek Myśliwski. Tam swój  początek bierze trasa spacerowa. Poruszając się szerokim duktem możemy podziwiać piękno bieszczadzkich lasów. Warto zapoznać się z treścią tablic edukacyjnych. Dowiadujemy się z nich jak ważną funkcję pełnią niezagospodarowane i jak by się mogło wydawać zaniedbane fragmenty terenu nieporośnięte drzewami, butwiejące pnie czy usychające drzewa. Doskonała ścieżka do uprawiania nordic walking, a zimą narciarstwa biegowego i skiturowego.

BRENZBERG

GPS 49.1272, 22.7559

Ścieżka o charakterze historycznym, prowadząca z drogi ok. 1km za Mucznem w kierunku Tarnawy Niżnej. Prowadzi na grzbiet Jeleniowatego do polany, gdzie stała leśniczówka, w której UPA w sierpniu 1944 r. dokonała bestialskiego mordu na 74 Polakach. Na polanie w 2010 r. ustawiono obelisk, tablicę pamiątkowa i drewniany krzyż upamiętniający tę zbrodnię. Na polanę Brenzberg można dotrzeć starą drogą trawersem Jeleniowatego, a zejść nasypem po kolejce wąskotorowej. Wędrówka zajmie ok. 1,5 h.

PICHURÓW

GPS 49.1173, 22.7846

Trasa ścieżki zaczyna swój bieg przy filarach dawnej kolejki wąskotorowej na drodze z Mucznego do Tarnawy Niżnej. Drogą szutrową wędrujemy podziwiając po prawej stronie przełom potoku Roztoki. Skarpa została zabezpieczona w ramach małej retencji górskiej nad osuwiskiem. Po półgodzinnej wędrówce drewniane schody prowadzą na taras widokowy. Roztacza się z niego przepiękny widok na szczyty wysokich Bieszczadów: Halicz, Kopę Bukowską, Krzemień i Bukowe Berdo. Dojście do tarasu zajmuje ok. 40 minut.

MIEJSCA POSTOJU POJAZDÓW Z MOŻLIWOŚCIĄ ROZPALENIA OGNISKA

MIEJSCE POSTOJU POJAZDÓW "ZIELONA KLASA" W PSZCZELINACH

GPS 49.174626, 22.686812

Miejsce bogate w informacje o tematyce przyrodniczej. Jest to bardzo często pierwszy przystanek dla turystów udających się na ścieżkę przyrodniczo – edukacyjną „Jodła". Z tego miejsca postoju bardzo często korzystają wycieczki szkolne, rodziny z dziećmi jak również pracownicy Nadleśnictwa organizujący tam zabawy dla dzieci na świeżym powietrzu.

MIEJSCE POSTOJU POJAZDÓW „HŁYNNY”

GPS 49.196756, 22.680568

Wiata przy wyjeździe ze Stuposian w kierunku Lutowisk w miejscu, w którym Wołosaty wpada do Sanu. Przy wiacie mieści się ogólnodostępna toaleta. W pobliżu znajduje się wejście na ścieżkę przyrodniczą „Stare Procisne”.

MIEJSCE POSTOJU POJAZDÓW „WIDEŁKI”

GPS 49.154869, 22.686781

Jest to miejsce, gdzie można wypocząć na łonie natury nad potokiem o nazwie Wołosaty. Niedaleko znajduje się malowniczy wodospad.

Tekst: M. Staniszewski

Zdjęcia: G. Chudzik