Asset Publisher Asset Publisher

Jak zwierzęta spędzają zimę?

Zima potrafi dać się we znaki nie tylko ludziom, ale też i zwierzętom. Trudny zimowy czas sprawia, że muszą one stosować różne techniki pozwalające na przetrwanie bardzo niskich temperatur oraz braku dostatecznej ilości pokarmu.

Jedną z metod radzenia sobie w trudnych zimowych warunkach, którą stosują niektóre zwierzęta, to  opuszczenie naszego kraju i udanie się na emigrację do ciepłych krajów. W ten sposób zimę spędzają przede wszystkim bociany, a także wilga, słowik, czy jaskółka. Niektóre gatunki ptaków, na zimę przylatują właśnie do Polski. Robią tak m.in. jemiołuszki, gile oraz sikorki.

Z kolei inne gatunki zwierząt, szczególnie owady, gady, płazy i niektóre ssaki zapadają w sen zimowy, czyli hibernują. Podczas snu zimowego wszystkie procesy życiowe ulegają spowolnieniu m.in. bicie serca i oddychanie, spada też temperatura ciała. Zwierzęta, zwłaszcza ssaki do snu zimowego muszą się solidnie przygotować. Niedźwiedzie brunatne przed zimą uzupełniają zapasy, czyli gromadzą grubą, podskórną tkankę tłuszczową. Bywają zimy, podczas których te wszystkożerne ssaki w ogóle nie zasypiają albo budzą się kilkakrotnie, gdy wzrastają temperatury. Podczas zimy niedźwiedzice rodzą też swoje młode. Maluchy pierwsze tygodnie spędzają w gawrze wtulone w grube futro matki.

Niedźwiedź zimą, fot. T. Różycki 

Te zwierzęta, które nie zapadają w sen zimowy, gromadzą w swoich norach oraz dziuplach zapasy na zimę. Robią tak m.in. wiewiórki, którym często zdarza się zapomnieć, gdzie zostawiły swoje ziarna i orzechy. Bobry magazynują w specjalnej norze m.in. pędy i gałęzie drzew i krzewów. Z kolei sowy gromadzą przede wszystkim upolowane wcześniej gryzonie, które zamarznięte, tak szybko się nie psują.

Duża pokrywa śniegu oraz niskie temperatury mocno dają się we znaki również jeleniom, sarnom, a także największym ssakom Europy, tj. żubrom, którym ciężko jest się dokopać do roślin, przede wszystkim do liści jeżyny. Zaczynają one wtedy żerować na pędach i sadzonkach drzew oraz krzewów. Często też spałują, czyli obgryzają korę młodych drzewek.

Młode drzewka spałowane przez żubry, fot. M. Staniszewski

W górach zimą zarówno jelenie, jak i żubry przemieszczają się z wyższych partii gór w niższe położenia, gdzie łatwiej jest zdobyć pożywienie. W tym czasie jelenie, sarny oraz żubry łączą się też w większe grupy. Jelenie gromadzą się w chmary. Osobne chmary tworzą łanie z cielakami, którym przewodzi najbardziej doświadczona samica, czyli tzw. licówka, a osobne stada tworzą dorosłe samce jeleni, czyli byki. Sarny w tym czasie trzymają się razem, bo zarówno samice z młodymi wraz z samcami  łączą się w stada zwanymi rudlami. Zimą również żubry łączą się w większe grupy mieszane, chociaż część samców przebywa samotnie lub tworzy mniejsze kawalerskie stada.

Łanie w młodniku, fot. K. Hrabal

Większość ssaków na zimę zmienia futro. Jest ono wtedy dłuższe i bardziej gęste. Co więcej gronostaje, łasice, czy zające bielaki zmieniają również kolor futra na białe, co zapewnia lepsze maskowanie wśród śniegu. Swoje upierzenie zmieniają też ptaki. Przybywa, im więcej piór puchowych, które świetnie chronią przed mrozem. Pióra ptaków stają się mniej jaskrawe, tak aby nie rzucały się w oczy drapieżnikom.

W czasie zimy nie tylko zmienia się futro zwierząt ale następuje też zmiana ich diety. Owadożerne ptaki m.in. mazurki i trznadle zimą zajadają się ziarnami. Inne ptaki np. jemiołuszki, kosy, kwiczoły, drozdy, dzwońce pożywiają się owocami pozostającymi na krzewach m.in. kaliny, tarniny, głogu, czy ligustru. Ptaki chętnie zjadają też szyszkojagody jałowca oraz czerwone osnówki cisu, które jako jedyne są jadalną częścią cisu. Z kolei mięsożerne ptaki potrafią zadowolić się padliną zostawioną m.in. przez wilki. 

Sikorka modra, fot. B. Pełdiak 

Podczas zimy długie noce sprzyjają miłosnym zalotom. W styczniu swoje gody zwane parkotami zaczynają odbywać zające. W grudniu podczas huczki „hucznie weselą się” dziki. W lutym wilki, a w marcu również rysie przeżywają miłosne uniesienia.

Tekst: A. Natanek